نوار مغز چه چيزي را نشان مي دهد؟

نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرام یکی از آزمایش های مورد استفاده جهت بررسی فعالیت الکتریکی مغز است. با استفاده از این آزمایش به خوبی می توان فعالیت سلول های عصبی مغز را تحت نظر گرفت. سلول های مغزی به کمک تکانه های عصبی می توانند با هم ارتباط داشته باشند. با نوار مغزی می توان به خوبی هر نوع مشکلی در رابطه با این ارتباط و فعالیت را تشخیص داد. به نوعی امکان ثبت و پیگیری الگوهای امواج مغز به واسطه نوار مغز وجود خواهد داشت.

در این مطلب بیشتر در مورد نوار مغزی ، کاربرد نوار مغز ، نوار مغز کودکان و… صحبت می کنیم:

نوار مغز چیست؟

همان طور که در بالا به آن اشاره شد نوار مغزی یا eeg روشی برای بررسی فعالیت سلول های مغز است. در این آزمایش الکترودها که صفحات فلزی کوچکی هستند با سیم هایی به پوست سر اتصال داده می شوند. این الکترودها اقدام به ارزیابی تکانه های الکتریکی مغز نموده و اطلاعات را به مانیتور ثبت نتایج می فرستند.

در نتیجه آزمایش، تکانه های الکتریکی به شکل خطوطی موج مانند در خواهند آمد. با بررسی این خطوط می توان پی برد که الگوها روندی طبیعی دارند یا خیر. وجود موارد غیرطبیعی در این آزمایش نشان دهنده تشنج یا اختلالات مغزی دیگر باشد.

نوار مغز چه چیزی را نشان می دهد؟

نوار مغز برای تشخیص تمامی مشکلات موجود در فعالیت الکتریکی مغز و اختلالات به وجود آمده ناشی از این مشکلات قابل استفاده است. اطلاعاتی که از طریق نوار مغز به دست می آید به خوبی به پزشکان کمک می کند تا وجود یا عدم وجود مشکلات مغزی را در یک فرد تشخیص دهند. از بین بیماری های قابل تشخیص از طریق تست نوار مغز می توان موارد زیر را نام برد:

آسیب سر

تومور مغزی

آنسفالیت یا التهاب مغز

سکته مغزی

اختلالات خواب

اختلالات تشنجی نظیر صرع

آنسفالوپاتی (بیماری با ایجاد اختلال در عملکرد مغز)

دمانس یا زوال عقل

مشکلات حافظه

گاهی برای اندازه گیری میزان فعالیت مغزی افراد کمایی نیز نوار مغز یکی از روش های کاربردی است. به منظور اطلاع از فعالیت مغز در زمان انجام یک عمل جراحی نیز این آزمایش بسته به شرایط بیمار به کار برده می شود.

نوار مغزی تستی بی ضرر و ایمن

خیلی از افراد به دلیل ترس از عوارض احتمالی این تست از انجام آن خودداری می کنند. حال آن که این روش را می توان روشی ایمن و بدون خطر دانست. اکثر آزمایش های نوار مغز بدون نورها و محرک ها هستند. اما در صورت عدم مشاهده ناهنجاری ها گاهی نیاز به نورهای چشمک زن یا تنفس سریع خواهد بود.

در چنین شرایطی افراد مبتلا به صرع و اختلالات تشنجی ممکن است با مشاهده نور چشمک زن دچار تشنج شوند. اما جای هیچ نگرانی نخواهد بود چرا که تکنسین هایی آموزش دیده و متخصص کاملاً وضعیت فرد را تحت نظر داشته و در صورت بروز حمله به خوبی آن را کنترل خواهند نمود. برای همین این تست ضرر و مشکلی را برای فرد به همراه نخواهد داشت.

آمادگی برای انجام تست نوار مغزی

پیش از تست نوار مغز توصیه می شود از مصرف کافئین خودداری نمایید چرا که این ماده می تواند میزان صحت آزمایش را تحت تاثیر قرار دهد.

در صورت مصرف هر گونه دارویی نیز به قطع مصرف آن نیازی نخواهد بود و تنها کافی است این موضوع را به پزشک اطلاع دهید.

بهتر است موهای خود را از قبل بشویید تا کاملاً تمیز باشد و از زدن مواردی نظیر اسپری، ژل، نرم کننده و… به موهای خود خودداری کنید. چرا که برای چسباندن الکترودها به پوست سر از برچسب های مخصوص استفاده می شود این در حالی است که کثیف یا چرب بودن موها سبب می شود در چسباندن این الکترودها مشکل به وجود آید.

گاهی بسته به شرایط ممکن است از شما درخواست شود شب قبل را بیدار مانده تا در زمان انجام تست بتوانید بخوابید.

نحوه انجام نوار مغز

این آزمایش دردی نداشته و به هیچ عنوان برای فرد آزاردهنده نیست. این الکترودهای به کار برده شده صرفاً جهت انتقال داده ها هستند و قرار نیست ماده ای از طریق آن ها به بدن منتقل شود. در این آزمایش ابتدا دور سر اندازه گرفته می شود و محل اتصال الکترودها روی پوست سر با ماژیکی مخصوص مشخص خواهند شد.

پس از آن روی نقاط علامت گذاری شده پمادی مخصوص زده می شود تا امواج مغز باکیفیت بهتری به ثبت برسد. پس از آن الکترودها با چسب مخصوص روی پوست سر چسبانده می شود. برخی مواقع نیز تنها کلاهی پلاستیکی و الکتروددار روی سر بیمار قرار داده می شود. این الکترودها به واسطه سیمی به ابزار مخصوص تقویت کننده امواج مغزی اتصال داده می شوند تا اطلاعات از طریق آن ها بر روی کامپوتر به نمایش درآید.

بعد از آن که الکترودها نصب شدند تقریباً 60 دقیقه ای طول می کشد تا اطلاعات به طور کامل به ثبت برسند. گاهی نیز باید برای انجام آزمایش، بیمار در حالت خواب باشد. در چنین شرایطی این آزمایش به زمان بیشتری نیاز دارد. اول از همه از بیمار خواسته می شود که دراز کشیده و چشمان خود را ببندد.

پس از آن در بازه های زمانی متفاوتی باید چشمان خود را باز و بسته کند و کارهایی که تکنسین از او می خواهد نظیر خواندن یک پاراگراف یا تماشای یک تصویر را انجام دهد. به طور معمول حرکات بدن نیز در زمان انجام نوار مغز به واسطه یک دوربین به ثبت خواهد رسید. با بررسی این فیلم پزشک بهتر می تواند با توجه به نوار مغز در مورد مشکل بیمار تصمیم بگیرد.

نوار مغز سیار

گاهی نیز وضعیت فعالیت مغز برای چندین روز مورد بررسی قرار می گیرد تا در نهایت به نتایج مورد نظر دست پیدا کرد. با این آزمایش راحت تر می توان فعالیت یک تشنج را به ثبت رساند. گاهی بسته به شرایط بیمار از این نوع تست نوار مغز بهره گرفته می شود.

پایان تست نوار مغز

بعد از انجام تست نوار مغز الکترودها از سر جدا خواهند شد. در صورتی که بیمار داروی آرام بخشی مصرف نکرده باشد هیچ عوارضی او را درگیر نخواهد کرد و برای همین می تواند روتین زندگی خود را از سر بگیرد.

اما در صورت استفاده از داروی آرام بخش ممکن است مدتی را کمی گیج و خواب آلود باشد که در چنین حالتی بهتر است یک همراه داشته و از رانندگی خودداری کند. با استراحت در خانه خیلی زود حال او به حالت طبیعی برمی گردد.

تفسیر نتیجه نوار مغز

پس از اتمام تست نوبت به تفسیر نوار مغزی میرسد. نتیجه این آزمایش توسط یک پزشک متخصص مغز و اعصاب قابل بررسی است. در واقع پزشک تفسیرکننده بایستی در زمینه تشخیص و درمان اختلالات سیستم عصبی بدن، دانش کافی داشته باشد. برای همین در اکثر اوقات، پزشک وقتی را برای تفسیر نتیجه نوار مغز فرد در نظر خواهد گرفت.

از این رو در این زمینه نمی توان به تفسیر هر شخصی اعتماد نمود.

تفاوت نتیجه نوار مغز طبیعی و غیرطبیعی

همان طور که می دانید در تست نوار مغز، الگویی از امواج به نمایش در خواهد آمد که در واقع نشان دهنده فعالیت الکتریکی مغز است. در هر سطحی از هوشیاری نظیر خواب و بیداری، مقادیر به دست آمده اگر در محدوده فرکانسی خاصی قرار داشته باشند طبیعی است. به عنوان نمونه سریع تر بودن الگوهای امواج در زمان بیداری به نسبت خواب، کاملاً طبیعی می باشد. در واقع در صورت عدم مشاهده هر نوع اختلالی در عملکرد مغز می توان گفت که فعالیت مغز طبیعی و بدون مشکل است.

اما غیرطبیعی بودن نوار مغز می تواند نشان دهنده مشکلات زیر باشد:

خونریزی غیرطبیعی (هموراژی)

اختلال خواب

آنسفالیت (تورم مغز)

تومور

صرع یا اختلالات تشنجی

میگرن

آسیب سر

مرگ بافتی ناشی از انسداد جریان خون

مصرف الکل یا دارو

نشان دادن نتیجه تست نوار مغز به پزشک، سبب می شود که بهتر در جریان بیماری و مشکل خود قرار بگیرید. توصیه می شود از قبل سوالات خود را یادداشت کنید تا بتوانید آن ها را بعد از توضیحات پزشک بپرسید.

نوار مغز در بارداری

خیلی از افراد ممکن است به دلایلی در دوران بارداری نیاز به انجام تست نوار مغز داشته باشند. اما از این موضوع واهمه دارند که شاید این تست برای مادر یا جنین ضرری داشته باشد. واقعیت آن است که این تست به دلیل عدم استفاده از اشعه در آن، خطری را به همراه نخواهد داشت. برای همین با خیال آسوده می توان برای خانم های باردار نیز این تست نوار مغز را انجام داد.

نوار مغز کودکان

نوار مغز کودکان می تواند دغدغه بسیاری از پدر و مادرها باشد. کودکان به دلیل داشتن سن پایین ممکن است در این تست همکاری چندانی نداشته باشند و به دلیل بی قراری و اضطراب تست، چندان باکیفیت و مطمئن نباشد. اما در بسیاری از مراکز تست نوار مغز می توان از تست نوار مغز کودکان بهره برد. این مراکز کاملاً شرایط را برای کودکان فراهم نموده و با صبوری و روی خوش کودکان را راضی به انجام این تست خواهند نمود. برای همین کودک به دلیل ریختن استرس و ترسی که داشته راحت تر این تست را انجام داده و بیشترین همکاری را خواهد داشت.نوار معز کودکان تهرات

علاوه بر آن همان طور که گفتیم این تست ضرری نخواهد داشت و می توان با خیال آسوده این تست را برای کودکان انجام داد.

برخی از کاربردهای پزشکی نوار مغز

1. بیماری صرع

یکی از شایع ترین دلایل انجام تست نوار مغز تشکیل بیماری صرع است. با توجه به ثبت لحظه ای فعالیت مغز توسط تست نوار مغز، به واسطه این تکنیک می توان شرایط عصبی خاصی را تشخیص داد. در کل موارد مشکوکی چون صرع و سایر اختلالات تشنجی به کمک توسط نوار مغز قابل ارزیابی است.

گاهی در این تست برای تشخیص صرع، از چراغ های چشمک زن استفاده می شود که در افراد مبتلا به صرع به واسطه حساسیتی که به نور داشته سبب تشنج می شود. با نوار مغز ضمن تشخیص و طبقه بندی انواع تشنج در افراد مبتلا به تشنج می توان تشنج را کنترل و پیش بینی نمود.

2. اختلالات خواب

از دیگر موارد استفاده از نوار مغز، تشخیص اختلالات خواب است. با الگوهای امواج مغزی می توان هر مرحله از خواب را تعیین نمود و عمیق ترین بخش خواب با امواج دلتا مشخص خواهد شد.خدمات اختلال خواب کلینیک رها

تست نوار مغز این امکان را به متخصصین خواهد داد تا کیفیت خواب و اختلالات مرتبط با آن را تعیین کنند.

3. ADHD

ADHD نیز مانند دیگر اختلالات روان پزشکی توسط مصاحبه بالینی قابل تشخیص است. گاهی برای تشخیص نهایی این مشکل، نیاز به تست نوار مغز می باشد. البته لازم به ذکر است که تست نوار مغز به تنهایی جهت تشخیص این مشکل کافی نیست و باید با آزمون های جامع تری همراه باشد.

کاربردهای تحقیقاتی نوار مغز

نوار مغز در کنار تشخیص اختلالات، به لحاظ تحقیقاتی نیز بسیار ارزشمند است. چیزی به حدود یک قرن است که این فناوری به منظور بررسی عملکرد مغز به کار گرفته می شود و در زمینه های روانشناسی و علوم اعصاب کاربرد دارد. به عنوان نمونه روانشناسان شناختی، به منظور بررسی بسته های عصبی توابع شناختی پایه نظیر زبان، احساس، توجه و یادگیری از نوار مغز استفاده می کنند.

گاهی نیز روانشناسان اجتماعی به واسطه نوار مغز رفتار گروهی و شناخت اجتماعی را به صورت قوی تری مورد تحلیل قرار می دهند.

این روزها محققان ضمن تشخیص اختلالات با نوار مغز، در پی آن هستند تا بتوانند از این طریق راهی برای بازیابی توان عملکردی افراد فلج و افراد دارای بیماری های تحلیل برنده ی عصبی پیدا کنند. علاوه بر آن به منظور تقویت توانایی های موجود افراد نیز این تست در حال بررسی است. از این رو انتظار می رود که در آینده ای نه چندان دور این روش در سطح وسیع تری برای تشخیص بیماری ها و اختلالات مختلف به کار برده شود.

حرف آخر

تست نوار مغز به ما کمک می کند تا به وجود یا عدم وجود بسیاری از اختلالات مربوط به فعالیت مغز پی ببریم. در واقع این تست می تواند بسیاری از حقایق مربوط به مشکلات مغزی را برای ما روشن کند.برای انجام این تست باید به مراکز حرفه ای مغز و اعصاب مراجعه کنید. در این مراکز علاوه بر نوار مغزی، خدمات دیگری مانند تست tcd نیز ارائه میشود.

منبع: https://rahabrainclinic.com/نوار-مغز-چه-چیزی-را-نشان-می-دهد-؟/